H μέθοδος της «Βιωματικής Σκέψης» (Thinking At the Edge ή ΤΑΕ)
για τη συγγραφή πρωτότυπων εργασιών από τους μαθητές
Προαιρετικό πολιτιστικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα
Κυπριωτάκης Νίκος
Περισσότερες πληροφορίες:
http://thinking-at-the-edge.weebly.com
Ανακοίνωση
Αγαπητοί μαθητές και γονείς, η μέθοδος ΤΑΕ (Thinking At the Edge) (όρος που μεταφράζεται ως «Βιωματική Σκέψη» ? κυριολεκτικά: Σκέψη στην Αιχμή (της Επίγνωσης)) είναι μια πρωτότυπη, μοντέρνα, δυναμική μέθοδος, πρακτικά ανεξάντλητη, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, από το Δημοτικό και το Γυμνάσιο μέχρι και την Πανεπιστημιακή αλλά και τη Μεταπτυχιακή Εκπαίδευση, για τη συγγραφή και εκπόνηση πρωτότυπων ερευνητικών και άλλων εργασιών, για την ποιοτική έρευνα, την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της καινοτομικής δημιουργίας και δημιουργικότητας γενικότερα.
Έχει την καταγωγή της στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και στην Ευρώπη έχει αποκτήσει ένα στέρεο πλέον ?έδαφος?. Πανεπιστημιακοί Καθηγητές στη Γερμανία την γνωρίζουν και την εφαρμόζουν, καθώς και διάσημοι παιδαγωγοί πχ. Guy Claxton, Αγγλία. Επίσης, εδώ και πολλά χρόνια, στο Πανεπιστήμιο East Anglia το ΤΑΕ διδάσκεται αυτό το ίδιο ως module στους φοιτητές και μάλιστα διδάσκεται με μέθοδο διδασκαλίας το ίδιο το ΤΑΕ, ακριβώς για τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει στους φοιτητές προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας.
Οι θεωρητικές βάσεις της μεθόδους είναι, εν ολίγοις, η λεγόμενη Φιλοσοφία του Υπόρρητου του φιλόσοφου Eugene Gendlin, καθώς και αυτή της Βιωματικής Διαδικασίας και της Δημιουργίας Νοήματος. Μέθοδος εξαιρετικά βιωματική (με έναν ιδιαίτερο εσωτερικό τρόπο) και ?καταστασιακή?, κινητοποιεί τους μαθητές προσωπικά σε μεγάλο βαθμό, αφού αντλεί κυρίως από τις δικές τους προσωπικές εμπειρίες και βιώματα, στρέφοντάς τους στο δικό τους φαινομενολογικό και αντιληπτικό πεδίο και βοηθώντας τους να το ανασύρουν, να το επεξεργαστούν και να το εμπλουτίσουν, με μια σειρά από βιωματικές διαδικασίες και βήματα προαγωγής της σκέψης τους, αλλά και του δικού τους συστήματος εννοιών.
Πρέπει να τονίσουμε πως το πολύ προσωπικό στοιχείο συνδυάζεται αρμονικά και συμπληρωματικά με την μελέτη βιβλίων, λεξικών και κάθε είδους πηγών σχετικών με το έργο του κάθε μαθητή, με ένα τρόπο έτσι ώστε το πολύ προσωπικό και υποκειμενικό να συμπληρώνεται και να συνδιαμορφώνεται με το γενικό, το δημόσιο και το αντικειμενικό.
Οι μαθητές αρχικά εξοικειώνονται με έννοιες και διαδικασίες όπως ?βιωμένη αίσθηση? (Felt Sense), ?διαδικασία εστίασης? (Focusing) κλπ. και, σιγά σιγά, δουλεύοντας αρχικά ατομικά με τη βοήθεια του καθηγητή-διευκολυντή, αρχίζουν και δουλεύουν σε ζευγάρια, αναλαμβάνοντας εναλλάξ το ρόλο του Εστιαζόμενου και του Συνοδού, με ένα τρόπο συνεργατικό, ποιοτικά ευγενικό, φιλικό και ανοικτό, χωρίς να εμπλέκονται σε διαδικασίες και έννοιες ?σωστού και λάθους?, αντλώντας από τη γεμάτη λεπτομέρειες και ζωντάνια, δική τους υπόρρητη βιωματική και εμπειρική νοημοσύνη και τα δικά τους ταλέντα, ενδιαφέροντα και ?γνώσεις?, οι οποίες ακόμα δεν έχουν βρει τις κατάλληλες λέξεις για να εκφραστούν προς τα έξω.
Η διαδικασία του ΤΑΕ αναπτύσσεται σε τρεις (3) φάσεις και σε δεκατέσσερα (14) συνολικά βήματα, τα οποία μπορούν να εναλλάσσονται και να ακολουθούν το ένα το άλλο δυναμικά και όχι απαραίτητα γραμμικά. Στόχος μας είναι τα παιδιά να φτάσουν να γνωρίσουν και να εφαρμόσουν οπωσδήποτε την 1η φάση (βήματα 1 έως 5) και ? αν υπάρχει χρόνος και ενδιαφέρον ? μέχρι και την 2η φάση (βήματα 6 έως 9, για εργασίες με περισσότερη πολυπλοκότητα και αναλυτική/λογική σκέψη), πάνω σε πραγματικές εργασίες/πρότζεκτ που σχετίζονται πχ. με κάποιο ή κάποια από τα μαθήματά τους, ή, γενικότερα, με κάποιο θέμα το οποίο αυτά θα βοηθηθούν να καθορίσουν και το οποίο σχετίζεται με τη δική τους γενικότερη προσπάθεια να βάλουν σε λέξεις δημιουργικά θέματα που τους απασχολούν και για τα οποία έχουν μια αίσθηση βιωματική ότι τα γνωρίζουν χωρίς ωστόσο να μπορούν εύκολα να τα διατυπώσουν ικανοποιητικά και να τα βάλουν σε λέξεις έτσι ώστε να τα επικοινωνήσουν.
Οι συναντήσεις με τα παιδιά θα γίνονται μετά το πέρας του σχολικού ωραρίου, κάθε Τετάρτη από τις 14:15 έως τις 16:15, και, κάθε φορά, θα δίνεται η ευκαιρία στους μαθητές, μέσα από μια αντίστοιχη βιωματική δραστηριότητα, να προετοιμαστούν ψυχολογικά για τη διαδικασία μάθησης που θα ακολουθήσει, να αφήσουν δηλαδή λίγο πιο μακρυά τις έγνοιες και τα προβλήματα που εκείνη τη στιγμή τους εμποδίζουν να είναι «παρόντες» και έτοιμοι για «φρέσκες», καινούργιες ιδέες και αναζητήσεις.
Το όλο προαιρετικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα έχει ήδη εφαρμοστεί πιλοτικά με παιδιά Γυμνασίου και έχει παρουσιαστεί στο 2ο Συνέδριο της Πανελλήνιας Ένωσης Σχολικών Συμβούλων καθώς και στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Open Discovery Space (ODS). Το ΤΑΕ έχει φιλοξενηθεί σε ένα εργαστήριο/workshop στη διημερίδα 2014 της Ελληνικής Εταιρίας Συμβουλευτικής και σε τρία επιπλέον ημερήσια εργαστήρια/workshops από την Ελληνογερμανική Αγωγή, στα πλαίσια του ODS, ένα στην Ελληνική Γλώσσα (Φθινόπωρο 2014) και δύο στην Αγγλική (ODS Summer Academy 2015), πρώτη φορά στην Ελλάδα με στόχο τις πολλά υποσχόμενες εκπαιδευτικές και παιδαγωγικές του εφαρμογές, για μαθητές αλλά και δασκάλους/καθηγητές.
Η μέθοδος ΤΑΕ, ουσιαστικά μια μοντέρνα, διαφορετική από τα συνηθισμένα, πολυδύναμη μέθοδος που μας μαθαίνει πως να μαθαίνουμε και να ανακαλύπτουμε, μια μέθοδος που κινητοποιεί πολύ έντονα μαθητές και διευκολυντές, και διευρύνει τα όρια της αυτεπίγνωσής μας, μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αποκτήσουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και στις γνώσεις τους, να δημιουργήσουν και να καινοτομήσουν, να πάνε πέρα από τις ισοπεδωτικές κατηγορίες του «σωστού» και του «λάθους», μέσα από μια διαδικασία βαθιάς, προσωποποιημένης διερώτησης, συνεργασίας και αναστοχασμού.
Νίκος Κυπριωτάκης, καθηγητής Φυσικής
